پَدیدارگرایی (phenomenalism)
(یا: نمودگرایی؛ اصالت نمود) نظریه‌ای دربارۀ شناخت، مبنی بر این فرض که فقط پدیدارهای محسوس متعلقات بی واسطۀ شناختند. سابقۀ این نظریه به سوفسطائیانی نظیر پروتاگوراس و شکاکان عهد باستان برمی‌گردد و در عصر جدید نیز طرفدارانی داشته است. از نظر جان استوارت میل اوبژه‌ها امکانات دایمی حس‌اند. پدیدارگرایی جهان را مجموعه‌ای از تصورات یا محسوسات می‌داند و ما نمی‌توانیم بدانیم چه چیزی در ورای این محسوسات پنهان است. بنابراین باید گزاره‌ها دربارۀ چیزها را به گزاره‌هایی دربارۀ محسوسات یا محتواهای ذهنی تحویل کرد (راسل). مثلاً به جای این که بگوییم «فلان چیز شیرین است» به گونه‌ای که شیرینی را خاصیتی عینی بدانیم، باید بگوییم «فلان چیز در کام من شیرین است» و چه بسا برای دیگری به گونۀ دیگر باشد. پس در شناخت باید به تبیین‌هایی موافق با پدیدارهای مشاهده‌پذیر بسنده کنیم و این تبیین‌ها را فی‌نفسه، صادق یا کاشف، از کنه واقعیت ندانیم. به عبارت دیگر، باید «هست» را با «می‌نماید» جایگزین کنیم. شکل افراطی این دیدگاه به ایدئالیسم ذهنی بارکلی و لاادری‌گری هیوم می‌انجامد، اما گونه‌های معتدل تر آن در نظریات لاک و کانت، پوزیتیویسم اوگوست کُنت و قراردادگرایی پیِر دوئم مشاهده می‌شود. نیز ← پدیدارشناسی
پدیدارگرایی / ویکیجو
پدیدارگرایی/ آبادیس
براساس دسته‌بندی پارادایم‌های بوریل و مورگان پدیدارشناسی در دسته پارادایم‌های تفسیری قرار می‌گیرد. یعنی یک روش علمی که با رویکردی ذهنی به جمع‌بندی مباحث اجتماعی می‌پردازد.
پدیدارشناسی/ ویکیپدیا
*
پوزیتیویسم یا اثبات‌گرایی،(یافت‌باوری) ( فرانسوی : Positivisme)
هر گونه فلسفه علم بر اساس این دیدگاه است که در علوم طبیعی و اجتماعی، داده‌های برگرفته شده از «تجربه حسّی» [و تلقی منطقی و ریاضی از این داده‌ها]، تنها منبع همه شناخت‌های معتبر است. داده‌هایی که می‌توان از راه حس‌ها به دست آورد را «شواهد تجربی» گویند.
اثبات گرایی / ویکیپدیا
*
تجربه‌گرایی یا آروین‌گرایی ( به انگلیسی : Empiricism)
یکی از گرایش‌های اصلی در معرفت‌شناسی و نقطهٔ مقابل خردگرایی است. بر اساس این دیدگاه همهٔ معرفت‌های بشری مستقیم یا غیرمستقیم برآمده از تجربه است. تجربه از منظر این دیدگاه نه فقط ادراک حسی بلکه دریافت‌هایی مانند حافظه یا گواهی دیگران را هم در بر می‌گیرد.
تجربه‌گرایی/ ویکیپدیا
*
راسیونالیسم یا عقل‌گرایی یا خِرَدگرایی یا مکتب اصالت عقل (به انگلیسی: Rationalism)
به معنی تکیه بر اصول عقلی و منطقی در اندیشه، رفتار و گفتار است.
خِرَدگرایی/ ویکیپدیا
داده‌نگار همخوان
41 / 291 / 593 / 606